| Na |
Hemijski znak za natrijum. |
|
| Nadbubrežna žlijezda |
V. glandua suprarenalis |
|
| Nadražaj |
Svaka promjena spoljašnih ili unutrašnjih životnih uslova koja remeti postojeću ravnotežu u zbivanjima žive supstancije (ćelija, tkivo, organ). Od uticajem nadražaja u živoj supstanciji remete se postojeći fizički i hemijski odnosi, a s njima i tok zbivanja. V. razdraženje, stimulus; centralni n., razdraženje, tj. impuls, koji dolazi iz određenog centra. |
|
| Nadražajna terapija |
V. therapia |
|
| Naduvenost pluća |
V. ephysema pulmonum |
|
| Naevus |
Nevus, mladež, ograničena, trajna promjena (embrionalog porijekla) na koži u vidu pjega ili izdignuća, različite veličine, oblika, izgleda, rasporeda i boje (mrke ili crne, rjeđe crvene, plave itd.). U docnijem životu mogu se pojaviti novi ili se postojeći mogu povećati ili povući. Draženjem n. može preći u rak; n. arachnoideus, n. koji se sastoji od malih telangiektazija koje polaze zračno od jednog središta u obliku finih končastih ogranaka sličnih paukovim nogama. Sin. spider naevus. |
|
| Nafta |
Upotrebljava se kao gorivo, u fabrikaciji gume, boja, i kao solivens. |
|
| Nagluvost |
V. subsurditas |
|
| Nagon |
Težnja koja nagon životinju ili čovjeka da, bez učešća razuma, vrši radnje koje su normalno većinom korisne; polni n., zbir pojava koje dovode do približavanja jedinci suprotnog pola obično u svrhu polnog spajanja. Sin. seksualni instinkt. |
|
| Nakaznost |
V. monstruositas |
|
| Namirnice |
Hranljive i zaštitne materije potrebne za pravilno i normalno rastenje, razvijanje i ispravno funkcionisanje organizma u cilju održavanja zdravlja i radne sposobnosti. N. su porijekla životinskog (animalnog) i biljnog (vegetalnog). Sastav pojedinih n. međusobno se osjetno razlikuje, prema njihovoj vrsti i porijeklu. Uglavnom većina n. naročito onih najvažnijih sadrže određene količine hranljivih materija, kao što su bjelančevine, ugljeni hidrati i masti, i izvjesne količine zaštitnih materija, kao što su vitamini, mineralne soli i voda, falsifikovanje n., dodavanje pojedinim namirnicama manje hranljivih, a ponekad i štetnih sastojaka. Stoga nije dozvoljeno stavljanje u promet takvih namirnica. |
|
| Nana |
V. Mentha piperita |
|
| Nanismus |
Nanizam, patuljast rast; Paltaufov n., nanizan udružen s limfatizmom; renalni n., renalni infantilizam; senilni n., v. progeria; simptomatski n., n. praćen poremećajem okoštavanja, razvića zuba i polnog sazrijevanja. V. nanosomia. |
|
| Nanosomi |
Patuljci, odrasle osobe malog rasta, čija je visina ispod 1 metra. V. nanosomia. |
|
| Nanosomia |
Nanosomija, patuljast rast, poremećaj razvoja organizma, pri čemu odrastao organizam ne dostiže visinu veću od 1 metra; n. chondrodystrophica, distrofički p.r., n. koja nastaje usljed poremećaja u rastenju kosti u dužinu zbog odsustva proliferacije hrskavičnog tkiva. Ekstremiteti su kratki, slabo razvijeni; n. hypophysaria je posljedica smanjenog lučenja krescina somatotropnog hormona prenjeg režnja hipofize u djetinjstvu, što dovodi do srazmjerno smanjenog rasta i zaostalosti u razvoju polnih organa i sekundarnih polnih odlika; n. infantilis, infantilni p.r., nastaje usljed nepoznatih uzroka i manifestuje se prestankom ili jakim smajenjem razvitka tijela, pri čemu osoba zaostaje i u psihičkom razvoju, tako da zadržava djetinji izgled; n. lymphatica (Paltaufova n.), n. praćena limfatizom; rahitička n., razvija se pri teškom oboliku rahitisa, pri kome dolazi do poremećaja rastenja kostiju i dužinu i njihovog savijanja. Cjevaste kosti zaostaju u rastenju u dužinu i njihovog savijanja. Cjevaste kosti zaostaju u rastenju u dužinu, zbog čega su srazmjerno kratke u poređenju s drugim kostima (kičmeni stub, glava); n. renalis, renalni infantilizam, n. senilis, v. progeria, n. thyreogenes, tireogeni p.r., usljed prestanka ili poremećaja funkcije tireoidne žlijezde zbog čega je smanjeno ili prekinuto rastenje kostiju u dužinu, što dovodi do nesrazmjernog p.r. Pored ovoga postoji u ovih osoba i krtinizam. |
|
