| Amylium nitrosum |
V. Pentanoli nitris |
|
| Amylium nitrosum |
V. Pentanoli liku sitnih zrnaca karakterističnog oblika nalazi u biljkama. Oblik skrobnih zrnaca u raznih biljaka je različit i karakterističan za svaku biljku. Pri kuvanju sa razblaženim kiselinama skrob se razlaže na velik broj molekula glikoze; A. Maydis, skrob iz endosperma sjemenke kukuruza (Zea Mays). Upotrebljava se kao emolijens u klizmi, kao prašak za posipanje i služi za izradu tableta; A. Oryzae, pirinčani skrob, bijel prašak. Upotrebljava se spolja kao pšenični skrob; A. Tritici, pšenični skrob, bijeli prašak koji se upotrebljava spolja za posipanje kao antiflogističko sredstvo. |
|
| Amyllum aceticum |
Amil-estar sirćetne kiseline; naziva se i «ulje od banane». Upotrebljava se kao rastvarač za celulozne lakove. |
|
| Amyloidum |
Amilioid, bjelančevinasta, čvrsta materija, prozračna kao vosak, nedovoljno poznatih hemijskih osobina. S jodom se boji mrkocrveno, a pri dodatku suporne kiseline plavozeleno. Sličan je serum-glubulinu, vjerovatno proizvod imunobioloških procesa precipitacije u organizmu. A. se taloži u zidovima krvnih sudova bazalnim membranama i retikulnom tkivu, a stvara se u hroničnom gnojenju, hroničnoj tbc. itd. |
|
| Amyotrophia |
Amiotrofija, suprotno od dobre uhranjenosti mišića, njihovo sušenje, atrofija; a. spinalis progressiva, progresivna spinalna mišićna distrofija, endogeno oboljenje prednjih rogova sive supstancije kičmene moždine. Počinje većinom u muškaraca između 25. i 45. godine s atrofijama malih mišića šaka, zbog kojih dolazi do deformacija (najprije «majmunska šaka», pa «kandžasta» i najzda «skeletna šaka»). Postoje fibrilarni trzaji, a refleksi se gase. Ako bolest počne u djetinjstvu na mišićima karlica i butina, po pravilu je familijarna i naziva se Werding-Hoffmannova bolest. Sin. Aran-Duchenneova bolest. |
|
| Anabiosis |
Anemija, slabokrvnost, malokrvnost. Može biti posljedica nedovoljnog stvaranja ili povećanog gubljena eritrocita ili hemoglobina (krvavljena, hemoliza). Postoje hipohrome a., u kojima je hemoglobin srazmjerno više samnjen, i hiperhromne a., u kojima je hemoglobin srazmjerno manje smanjen od broja eritrocita, ahilička a., hipohromna anemija prouzrokovana rđavom resorpcijom gožđa usljed nedostatka slobodne sone kiseline u želucu. Ovo oboljenje češće je u žena. Sin. ahilička hloranemija, feriprivna a,; aplastička a., vrsta malokrvnosti prouzrokovana nestvaranjem crvenih krvnih zranaca usljed aplazije ili hipoplazije kostne srži (konstituciona slabost kostne srži, infekcije, tifus, difterija, dejstvo otrova (benzol, arsen), prodiranje tumora (rak dojke i dr.) u kostnu srž). A. a. praćena je smanjenjem broja leukocita i krvnih pločica (trombocita); feriprivna a., v. ahilička a.; hemolitička a., anemija usljed razaranja eritrocita u krvotoku. V. icterus haemolyticus; a. hyperchromicae, hiperhromne anemije, anemije u kojih je indeks bojenja veći od 1, a nastaju usljed nedostatka vitamina B12 ili folne kiseline u kostnoj srži. Esencijalna ili perniciozna anemija, anemije kod izvjesnih parazitnih oboljenja, spraua, trudnoće i izvjesnih ciroza spadaju u ovu grupu anemija; a. perniciosa, perniciozna anemija, vrsta hiperhromne anemije koja nastaje usljed neapsorbovanja vitamina B12 u crijevu; pored jako smanjenog broja eritrocita, koji sadrže normalnu količinu hemoglobina (hiperhromazija), nalazi se u perifernoj krvi anisocytosis (veliki eritrociti, megalociti). Pojačano raspadanje eritrocita (hemoliza) izaziva žutu obojenost beonjača i bljedožutu boju kože. Postoji i atrofija sluznice jezika (Hunterov glositis) i želuca s ahilijom. Sin. Addisonova a., Biermerova a., esencijalna a. |
|
| Anaeroban |
V. eeroban |
|
| Anaesthesia |
Anestezija, neosjetljivost uopšte izazvana oštećenjem nervnog sistema ili dejstvom nekog anestetskog sredstva; a. dolorosa, bolna neosjetljivost, pojava neosjetljivosti za dodir, bol i temperaturu (toplotne razlike), obično u jednoj polovini tijela, praćena bolovima u istom predjelu. Nastaje usljed oštećenja talamusa (na suprotnoj strani); doboka a., nedostatak osjećaja u kome se položaju nalaze pojedini dijelovi tijela; epidularna a., v. sakralna a,; infiltraciona a., v. lokalna a.; lokalna a., neosjetljivost za bol izazvana lokalnom primjenom anestetičkih sredstava. L. A. može biti izazvana fizički i hemijski: (1) fizička 1. a. izaziva se hladnoćom, prskanjem hlor-etila na kožu radi postizanja površinske anestezije za manje incizije i punkcije, ili oblaganjem jednog dijela ili cijelog ekstremiteta ledom u cilju anestezije za aputaciju; (2) hemijska 1. a. izazivana je ranije kokainom, danas prokainom (koji je tri puta slabiji a 7-10 puta manje toksiačn od kokaina), perkainom, pantokainom itd. Radi usporenja resorpcije prokaina i produženja njegovog anestetičkog dejstva, dodaje se na 10-20 ccm njegovog 0,5%.tnog rastvora po kap 1‰-nog rastovra adrenaliza koji izaziva anemiju tkiva. L. A. po načinu primjene može biti: (1) infiltraciona l.a. u kojoj se svi slojevi tkiva operacionog polja prožimaju ubrizgavanjem prokaina ili se operaciono polje ograđuje pojasom ubrizganog prokaina; (2) provršina l.a. sluznica i seroznih opni, koja se i danas vrši poglavito rastvorima kokaina; (3) sprovodna l.a., endoneuralna, ako se prekida sprovodnljivost živca ubrizgavanje prokaina u sam živac: perineuralna ako se infiltriše neposredna okolina živca; lumbalna a., ubrizgavanje lokalnih anestetičkih sredstava u subduralni prostor lumbalnog predjela, čime se postiže prekid intraduralne sprovodljivosti korjenova lumbalnih nerava, tj. anestezija oblasti iz koje se u te nerve stiču senzitivna vlakna (donji ekstremiteti i donja polovina trbuha); mandibula |
|
| Anaesthetica |
Anestetici, sredstva za ublažavanje bolova; lokalni a., sredstva koja sprečavaju ili uklanjaju bolove dejstvujući samo na mjestu primjene (na nekoj sluznici ili mjestu na kome su ubrizgana); opšti a., v. narcotica. |
|
| Anafaza |
Stupanje deobe ćelije (mitoze) razilaženje hromosoma ka polovima vretana, poslije metafaze. Pri običnoj mitotičkoj deobi razilaze se svaka dva hromosoma postala diobom jednog, tako da obje nove ćelije dobiju isti broj (2n) hromosoma; pri mejozi se razilaze odgovarjaući (homologi) hromosomi, pa se na taj način izvrši kvalitativna redukcija. V. mejoza, mitoza, hromosomi. |
|
| Anafilakcija |
Preosjetljivost organizma, obično vještački izazvana. U osnovi, anafilaktičkim reakcijama smatraju se one reakcije koje su izazvane eksperimentalno, za razliku od spontane alergije. |
|
| Anafilaktička kriza |
V. crisis |
|
| Anafilaktički enteritis |
V. enteritis |
|
| Anafilaktički šok |
Tipična alergička reakcija ranog tipa sa sistemskom reakcijom. Javlja se poslije ponovnog unošenja iste supstancije. |
|
| Anafilaktogen |
Antigen koji izaziva anafilaksiju. Većinom je bjelančevinaste prirode. |
|
