Stomatitis
Akutno ili hronično oboljenje sluznice usne šupljine kao samostalno oboljenje, kao propratna pojavai li kao rani simptom nekog opšteg oboljenja. Postoje razni oblici s.: inflamatorni, ulcerozni, gangrenozni, hemoragički. S. nastaje iz mehaničkih uzroka ili usljed iritacije, infekcije, intoksikacije, avitaminoze itd.; s. aphtosa, aftozni stomatitisi, afte, javlja se kao oštro ograničena okrugla ili ovalna promjena na sluznici usta veličine čiodine glave do veličine sočiva koju orkužuje crveni pojas sluznice. Alfte izbijaju pojedinačno ili više njih istovremeno, na raznim mjestima usta. Nekad brzo nestaju, bez liječenja, dok se u drugim slučajevima dugo održavaju ili se periodično ponovo javljaju, što može da traje godinama. Bol ometa žvatanje i govor. Neki misle da aftozni stomatitis prouzrokuje virus koji izaziva i herpes simplex; s. arsenicalis, toksički stomatitis usljed dejstva arsena; s. epidemica, šap, slinavka, zarazno oboljenje u kome postoji teško opšte stanje s visokom temperaturom, groznicama, prolivima i teškim znacima oboljenja sluznice usta usljed infekcije virusom slinavke. Nije česta pojava u čovjeka. Sluznica usta je natečena i crvena, po njoj izbijaju mjehurići ispunjeni mutnom sadržinom. Na mjestu rasprslih mjehurića ostaju površine ili dublje ranice s prljavim naslagama. Postoji zadah iz usta, a jezik i žlijezde su otečeni. Pojava mjehurića izvan usta, npr. na prstima, a još više anamnestički podaci o kontaktu s oblesnom stokom, omogućuju dijagnozu; s. gangrenoza, v. noma; s. mercurialis, stomatitis koji se javlja kao rani simptom u hroničnom trovanju živom (u osoba liječenih živom ili osoba koje rade sa živom ili živinim jedinjenjima). Javlja se samo u osoba koje imaju prirodne zube, a naročito ako se ne održava higijena usta. S. m. počinje crvenilom i otokom desni, pojavom nabubrelih papila, površinskim ulceracijama, naročito u predjelu zadnjih kutnjaka koje prelaze na obraz i na jezik. Stvaraju