Teorija
(1) neka hipoteza ili, u širem smislu, mišljenje koje se ne zasniva na stvarnom znanju i iskustvu; (2) (med.) učenje o osnovnim načelima vještine liječenja, za razliku od njenog praktičnog izvođenja; t. bočnih lanaca, teorija po kojoj na površini ćelija postoje receptori, tj. bočni lanci komplikovanih organskih molekula, pomoću kojih se razne supstancije (hrana, otrovi, antigeni i dr.) vezuju za ćelije. Povećana regeneracija ovih receptora dovodi do njihovog otkidanja od ćelija, a slobodni receptori u krvi predstavljaju u stvari antitijela. Sin. Ehrichova t., mutaciona t. (H. de Vries), t. koja objašnjava evoluciju živog svijeta postankom novih vrsta putem mutacija, koje se javljaju „eksplozivno“, iz unutrašnjih uzroka, u izvjesnim kratkim „mutacionim periodima“, pri čemu se vrste za koje takav period nastupi rastave na „elementarne vrste“, koje zatim podliježu sekreciji. V. evolucija, darvinizam, lamarkizam, ontogeneza; Spallanzanijeva t., preformistička t. (polovinom XVIII vijeka), po kojoj u jajetu postoji klica za gotov organizam i u ovom ista takva klica u jajima za i dužu generaciju itd. za sve buduće generacije („teorija umetnutih klica“); Weismannova teorija evolucije, koja se vrši u „klicinoj plazmi“ („germinalna selekcija“), koja je sasvim odvojena od some i prenosi se neposredno sa generacije na generaciju („kontinuiran klicin put“), prema čemu je isključeno naslijeđe stečenih osobina. V. nasleđe stečenih osobina, selekcija, soma.
