| Diabetes |
Dijabetes, bolest koja se odlikuje izlučivanjem velikih kočina mokraže. Ovaj naziv najčešće se upotrebljavau mjesto d. melitus; alimentarni d., dijabetes usljed nedovoljnog metabolizma ugljenih hidrata unijetih hranom; bronzani d., v. cirrhosis; florizinski d., d. izazvan davanjem florizina, koji prouzrokuje poremećaj funkcije bubrega, usljed čega nastaje izlučivanje šećera; d. innocens, glikozurija bez oboljenja pankreasa; d. insipidus, ogromno lučenje mokraće (do 15 lit.) u kojoj nema šećera. Prouzrokovan je oboljenjem zadnjeg režnja hipofize ili diencefalona. Simptomi su polidipsija i poliurija; jatrogeni d., vrlo česta pojava kao posljedica velike upotrebe kortizona i njegovih derivata (kortizonski, hormonski d.); d. mellitus, šećerna bolest. Poremećaj metabolizma ugljenih hidrata, najčešće usljed nedovoljnog lučenja insulina zbog oboljenja endokrinog pankreasa d.), rjeđe usljed pretjerana funkcije prednjeg režnja hipofize (hipofizni d.) ili hiperfunkcije kore nadbubrežnih žlijezda (nadbubrežni d.). Simptomi su: hiperglikemija, glikozurija, poliurija, polidipsija i polifagija. U težim slučajevima postoje i poremećaj metabolizma masti, povišene holesterola u krvi, acidoza i dijabetesna koma; neurogeni d., glikozurija nastala usljed nekog oboljenja nervnog sistema; pankreasni d., v.d. mellitus; renalni d., glikozurija bez hiperglikemije usljed poremećenog rada bubrega; d. spermaticus, žitka i tečna sperma. Sin. hidrospermia. |
|
| Diacetil-morfin |
V. heroin |
|
| Diacetna kiselina |
V. Acidum diaceticum |
|
| Diaethylaether |
V. Aether aethylicus |
|
| Diagnosis |
Dijagnoza, utvrđivanje vrste i karaktera nekog oboljenja. D. se obično utvrđuje na osnovu anamneze, sadašnjeg stanja (status praesens) i pomoćnih kliničkih i laboratorijskih ispitivanja, rjeđe tek na osnovu kasnijeg toka bolesti ili prema uspjehu primjenjenih lijekova (d. ex juvantibus); diferencijalna d., određivanje od koje bolesti neko boluje sistematskim upoređivanjem i suprotstavljanjem simptoma i znakova dviju ili više bolesti koje imaju izvjesne slične simptome i znakove; d. ex juvantibus, dijagnoza na osnovu dejstva lijeka ili metode liječenja, npr. dijagnoza malarije koja se postavlja prema uspjehu liječenja kininom; laboratorijska d., pogrešan naziv za podatke utvrđene pomoću laboratorijskih ispitivanja; patološkoanatomska d., raspoznavanje pri obdukciji leša patoloških procesa i promjena na organima i tkivima, koji se svrstavaju izvjesnim redom i na osnovu njihovog začaja za osnovno oboljenje; d. per exclusionem, d. koja se postavlja isključivanjem drugih oboljenja, vrsta diferencijalne d.; d. serološka postavlja se dokazivanjem specifičnih anititijela u serumu ili drugim tečnostima inficiranog čovjeka (pomoću reakcije aglutinacije, fiksacije komplementa, precipitacije i drugih.). |
|
| Diameter |
Dijametar, prečnik, prava koja spaja dvije suprotne tačke; biparijetalni d., linija koja veže obje parijetalne kvrge; bitemporalni d., linija koje veže krajnje tačke koronarnog šava; frontooksipitalni d., veže korijen nosa s potiljačnom kvrgom; koncigeopubični d., veće vrh trtične kosti s donjom icivom simfize; kosi d., veće sakroilijačni zglob jedne strane s ileopektinaelnom izbočinom druge strane. Sin. conjugata obliqua; prvi d., veće najibočeniju tačku zadnje strane sifize sa sakrovertibralnim uglom. Sin. conjugata vera. V. conjugata; unutrašnji d., veže promontorijum s gornjom ivicom simfize. Sin. conjugata interna. |
|
| Diamini |
Jedinjenja koja nastaju kad se u ugljovodnicima dva vodonikova atoma zamjene amino-grupama. Npr., penttametilen-diamin ili kadaverin. |
|
| Diaminokiseline |
Aminokiseline koje u svom alkilu sadrže dvije amino-grupe (NH2), npr. lizin. |
|
| Diaminooksidaze |
Fermenti pod čijim se dejstvom vrši oksidacija diamina, npr. histamina. |
|
| Dianilzil-heksan |
Jedan vještački ektrogen. |
|
| Diapedesis |
Dijapedeza, prolaz eritrocita ili leukocita kroz zid krvnog kapilara. |
|
| Diaphonoscopia |
Dijafanoskopija, prosvjetaljavanje šupljih dijelova tijela pomoću specijalnog osvjetljenja u cilju ustanovljenja njihove prozračnosti. Služi u dijagnostici oboljenja maksilarnih i čeonih sinusa. Sin. transilluminatio. |
|
| Diaphoresis |
Dijaforeza, znojenje po cijelom tijelu. V. persipatio, hyperhydrosis. |
|
| Diaphoretica |
(remedia), dijaforetici, sredstva koja podstiču znojenje. Sin. sudorifera. |
|
| Diaphragma |
Dijagragma, pregrada s otvorom; (anat.) prečaga, širok, pljosnat mišić koji razdvaja trbušnu duplju od grudne i služi kao glavni mišić disanja; (reng.) blenda ili zastor na oklopu redngenske cijevi kojima se po volji reguliše širina snopa rendgenskih zrakova; d. oris, mišićno dno ili podusne duplje na kome počivaj ezik; d. pelvis, karlična prečaga, zatvara donji dio karlice čineći njeno dno; d. urogenitale, predio kojim protiče uretra i koji se nalazi između rukavaca penisnog kavernoznog sistema. |
|
