| Extensio |
Ekstenzija, istezanje, opružanje; (hir.) istezanje iščašenog zgloba ili prelomljene kosti u cilju da se ovi dovedu u normalan položaj. V. kontraekstenzija, zavoj; Kirscherova žičana e., povučena žica kroz kanal učinjen svrdlom zateže se uzengijom o koju se vrši ekstenzija; e. klinom, e. prelomljenih udova tegovima, koji direktno povlače klin zabijen u kost; (stom.) preventiva e., pri plombiranju zuba. Da se to postigne potrebno jeda ivica plombe i lgeđi bude u predjelu krunice zuba, gdje je omogućeno fiziološko i mehaničko čišćenje i time spriječeno stvaranje sekundarnog karijesa. Sin. extension for prevention; žičana e., e. žicom provučenom kroz načinjeni kanal u kosti. Žica se zateže pomoću zengije i vuče naročitim priborom za ekstenziju. |
|
| Extension for prevention |
(engl.), v. ekstenzija. |
|
| Extensor |
(musculus), ekstenzor, oružač, mišić koji vrši opružanje u jednom zglobu. |
|
| Extr. |
V. extractum |
|
| Extractio |
Ekstrakcija, (1) (stom.) vađenje, izvlačenje, npr. zuba, stranog tijela i dr., (2) (farm.) radnja kojom ekstrahuju rastvorljive supstancije iz pojedinih droga; e. zuba, odstranjenje zuba ili korjena koji se ne može izliječiti, a štetan je za organizam. Ponekad se vadi zub koji ima nepravilan položaj, a ne može se ortopedski dovesti u normalan položaj. Vadi se i pravilno izrasli zub da bi se dobilo mjesto za pomjeranje ostlaih zuba i dovođenje istih u pravilan odnos prema susjednim zubima, kao i za dovođenje gornjih i donjih zuba u međusobni pravilan odnos. |
|
| Extractum |
Ekstrakt, iscrpak, iscrpina, djelimično ili do kraja isparene isrcpine droga ili biljnih sokova. Ekstrakti se dijele na tečne (Extracta fluida), žitke (E. tenuia), guste (E. spissa) i suhe (E. sicca); E. Eloës siccum, ekstrakt od aloja. Žuti komadi ili prašak žute boje, gotovo bez mirisa, vrlo gorka ukusa. Služi kao laksantno sredstvo. Sin. E. Aloës; E. Belladonnae siccum, ekstrakt od velebilja. Djeluje slično atropinu. Upotrebljava se kao spazmolitičko sredstvo i kao sredstvo za suzbijanje povećane želudačne sekrecije. Može se dati i u obliku supozitorija. Sin. E. Belladonnae. V. Atropinum; E. Faecis siccum, suhi ekstrakt od kvasa. Slući kao konstituens za izradu nekih vrsta pilula; E. Fellis bovini siccum, suhi ekstrakt od goveđe žuči. Služi kao holeratičko sredstvo. V. sholeretica; E. Filicis maris, V. E. Filicis tenue, ekstrakt od prave paprati, služi kao sredstvo za istjerivanje pantljičare. Sin. E. Filcis maris. V. Filicis rhizoma. E. Frnagulae siccum, ekstrakt od krkovine. Upotrebljava se kao laksantno sredstvo. V. Frangulae cortex; E. Gentinae siccum, ekstrakt od lincure (vladisavke). Služi za izradu pilula kao dio konstituensa; E. hepatis liquidum, tečni ekstrakt iz jetre. Spravlja se od jetre sisara, sadrži rastvorljivu, termostabilnu frakciju koja povećava broj eritrocita u kvi osoba oboljelih od perniciozne anemie; može se davati per os ili instramuskularno; E. Hydrastidis fluidum, tečni ekstrakt od kanadske žutike. Služi ponekad u liječenju metroragija; E. Opil siccum, ekstrakt od opijum, sadrži 20% morfina. Upotrebljava se u istim indikacijama kao i morfin, obično u obliku supozitorija. Sin. E. Opii, V. Mophinum; E. Rhei siccum, ekstrakt od raveda (rabarabe). Služi za stomahik i laksans. V. Rhei rhizoma; E. Secalis cornuti dilutum, razblaženi ekstrakt od glavice. Upotrebljava se oralno kod krvavljenja iz meterice, naročito poslije porođaja. V. Secale cornutum; E. Strychi slecum, ekstrakt od strihnosa, sadrži cum, |
|
| Extrasystole |
Ekstraksistola, prevremena srčana kontrakcija, koja obično ne stvara pulsni talas na periferiji. Ima ih više vrsta; pretkomorone (atrijalne), pretkomorno-komorne (atrioventrikularne) i komorne (ventikularne). Posljednje su najčešće i praćene su tzv. kompenzatoronom pauzom, jer sljedeća normalna kontrakcija izostaje. Izuzetak čine komorne e., koje se javljaju pri jako izraženim bradikardijama (interpolirane e). E. nastaju usljed nervnih poremećaja ili usljed organskih promjena na srčanom mišiću. |
|
| Extrauterinus |
Ekstrauterini, vanmaterični. |
|
| Extravasatio |
Ekstravazacija, prolaženje sastojaka krvi ili limfe iz krvnih ili limfnih sudova i njihovo prodiranje u tkiva i tjelesne šupljine. |
|
| Extremitas |
Okrajak nekog organa, ud (ruka, noga), ekstremitet. |
|
| Extrinsic factor |
(eng.) spoljni faktor koji, prema Castelovoj teoriji, unijet hranom i spojen s unutrašnjim (intrinsic) faktorom, daje antianemijski princip, čiji nedostatak izaziva pernicioznu anemiju. Danas se samtra da je e.f. u stvari vitamin B12, za čiju je apsorpicju potreban i.f. sin. hemogen. |
|
| Extrophia |
Ekstrofija, izvraćenost nekog organa; e. vesicae urinariae, urođen rascjep u prednjem zidu trbuha i otvor u prednjem zidu mokraćne bešike usljed poremećaja u razvoju ploda. |
|
| Extubatio |
Ekstubacija, vađenje tubusa poslije intubacije grkljana. V. intubatio. |
|
| Exulceratio |
Egzulceracija, proces stvaranja grizlica na sluznici ili na koži. |
|
