| Šum |
(med.), zvuk koji se čuje prilikom auskultacije i liči na blago duvanje; dijastolni š., šum koji se čuje u predjelu srca za vrijeme dijastole. Najčešća lokalizacija je u predjelu srčane baze, i tada je znak insuficijencije aorte. Dijastolni šum uvijek je organski. V. roulementi; kardijalni š., v. srčani š., kardiopleuralni š., pleuralno trenje koje se čuje za vrijeme sistole srca; kardiopulmonalni š., šumovi koji se čuju u predjelu srca, a koji nemaju veze s oboljenjima srca, nego u izvjesnim promjenama u sklopu grudnog koša (skolizoza, ljevkast grudni koš itd.); pneumokardijalni š., šumovi koji se javljaju zbog pritiskivanja pojedinih dijelova pluća srcem. Čuju se za vrijeme sistole, kad se srce odvoji od pluća; presistolni š., šum koji se čuje neposredno pred sistolnim tonom ili šumom. Javlja se u mitralnoj stenozi; sistolni š., šum koji se čuje za vrijeme sistole. Može biti organski, funkcioni i neorganski. Kad se najbolje čuje na vrhu znak je mitralne insuficijencije; ako se najbolje čuje na bazi ukazuje na stenozu aorte ili plućne arterije; srčani š., šumovi koji nastaju u određenoj fazi srčane funkcije (sistola, dijastola, presistola) i koji se čuju u srčanom predjelu. Od tonova se s.š. razlikuju dužim trajanjem akustičnog fenomena. Sin. kardijalni š.; akcidentni s.š., šumovi koji se čuju na srcu a koji nisu organskog porijekla, već mogu nastatati usljed rzanih uzroka van srca (npr. u malokrvnog bolesnika, pri ubrzanom krvotoku usljed povišene temperature bolesnika itd.); anorganski (neorganski) s.š., nisu uslovljeni organskim oboljenjima. Javljaju se u toku visokih temperatura u bolesnika, a zatim pri vrlo ubrzanom pulsu, a anemiji. Ovi se šumovi čuju obično samo na organičenom predjelu srca i zavise od položaja bolesnika; funkcioni s.š., šumovi koji nastaju zbog relativne insuficijencije mitralnog ili trikupsidnog ušća, ili zbog proširenja fibroznog prstena na kojem se pripajaju zalisci. Posljedi |
|
| Sumacija draži |
Pojava da jedno razdraženje koje pojedinačno ne izaziva efekt postaje efikasno kad se više puta ponovi. |
|
| Sumanute ideje |
Pogrešno misli, shvatanja, pojmovi, nastali na bolestan način i koji se ne mogu ispraviti ubjeđivanjem i logikom. (Bolesnik se bori za pobjedu sumanute ideje, za razliku od prisilne ideje protivu koje se bori uviđajući njenu besmislenost). V. sumanutost; katatimna s. i., sumanuta ideja nastala kao posljedica jedne jedine efektivno snažno obojene misli ili predstava (kompleksa). V. sintimna s., i., sintimna s. i., sumanuta misao nastala pod uplivom rasploženja koje vlada oboljelim. Npr., melanholičar pesimistički prima i objektivno vesele stvari. |
|
| Sumanutost |
Bolesno duševno stanje neke osobe koje se odlikuje prisustvom sumanutih ideja. |
|
| Sumpor |
V. sulfur |
|
| Sumpor-dioksid |
Jedinjenje sumpora i kiseonika, sastava SO2, bezbojan gas, oštroga mirisa. Bijeli biljne boje. Postaje pri gorenju sumpora na vazduhu. S. se ranije češće upotrebljavao za dezinfekciju, dezinsekciju i bijeljenje. |
|
| Sumpor-vodonik |
Jedinjenje sumpora i vodonika (H2S), bezbojan gas, karakterističnog neprijatog mirisa na pokvarena jaja samo pri malim koncentracijama. U većim koncentracijama parališe receptorne ćelije nervusa olfaktorijusa u nosu te izostaje karakterističan miris, što je od osobitog značaja u mnogobrojnim trovanjima. Sreće se pri mnogim tehnološkim procesima, a trovanja su najčešća pri prečišćavanju jakih mineralnih kiselina, precipitovanju zlata i bakra iz rastvora H2S, preradi raznih jedinjenja koja sadrže sumpora (npr. barijum-sulfata), hemijskim operacijama u kojima se kiselinama djeluje na metale koji sadrže sumpora, izdvajanju bakra od nikla i kobalta, prečišćavanju arsena i bronzovanju, pri rektifikaciji sirove nafte koja sadrži sumpora, fabrikaciji vještačke svile i dr. Ima ga u gradskoj kanalizaciji, isparava iz voda šećerana, pivara, fabrika lijepka i mastiksa i iz voda fabrika za preradu kože. Neprečišćen acetilen može ga sadržati u većim količinama. Javlja se naročito u rudnicima uglja pri truljenju drveta i drugih organskih materija. U tekstilnoj industriji opisana su trovanja i pri preradi gume, papira i filmova. Dejstvo mu je na organizam: u manjim koncentracijama likalno (iritativno), a u većim opšte (toksično). Rastvori sumpor-vodonika mogu na koži izazvati crvenilo i razne ekcematozne promjene, s papulama i vezikulama a katkad i gnojna oboljenja kože. Dejstvo mu se ogleda: u stvaranju alkalnih sulfata, koji nastaju na sluznicama, odakle se rasorbuju u krv. Vezuje se u tkivima s gvožđem, citohromoksidaze, te otežava disanje tkiva. Akutna trovanja najčešće su praćena znacima: teškim glavoboljama, nesvjesticama, velikom malaksalošću praćenom hladnim znojem, miozom, odnosno midrijazom, zatim, gađenje, povraćanje, kolike, psihomotorni nemir, ponekad s halucinacijama. Grčevi i koma često se završavaju letalno. Subakutna forma je najčešći oblik trovanja. Pri njoj se svi navedeni znaci akutnog trovanja osem kome |
|
| Sumporenje |
Najstarija metoda za uništavanje razne gamadi, insekata i raznovrsnih štetočina, naročito pacova. Pri s. stvara se gas sumpor-dioksid, koji dejstvuje sigurno insekticidno. S. se sprovodi paljenjem sumpornog cvijeta, pri čemu se stvara gas SO2 ili upotrebom čistog bezvodnog i tečnog SO2 komprimovanog u gvozdenim bombama. |
|
| Sumporna kiselina |
V. Acidum sulfuricum |
|
| Sumporni cvijet |
V. Sulfur sublimatum |
|
| Sumporno mlijeko |
V. Sulfur praecipitatum |
|
| Sumporovite vode |
Vode. |
|
| Sumračno sljepilo |
V. hemerolopia |
|