| Bojni otrovi |
(BOT), hemijska sredstva namjenjena uništavanju ili neutralisanju žive sile i zagađenih zemljišta ili materijalnih sredstava s ciljem da se likvidira ili smanji borbena sposobnost jedinice. Uptorebljavaju se u sva tri agregatna stanja. Podjela prema djestvu na organizam: (1) zagušljivci (fozgen), (2) opštetoksični (pravi) otrovi HCl, CO), (3) plikavci (iperit, luzit), (4) nadražljivci: suzavci (hlor-acetofenon) i kijavci (adamsit), nervni (triloni) i (5) psihički (adrenohrom, dietilamid, pervitin itd.). a ovi se dijele na grupu koja izaziva poremećaje psihičkih funkcija i grupu koja izaziva psihosomatske promjene. BOT mogu da djeluju na organizam trenutno ili poslije izvjesnog vremena (latentni period). Taktički, dijele se na kratkotrajne (opštetoksični) i dugotrajne (plikavci), prema vremenu zadržavanja na prostoriji. BOT se mogu primjeniti raznim sredstvima i načinima, avionima, granatama, diverzijom itd. |
|
| Bok |
V. latus |
|
| Boks |
Prostor u bolesničkoj sobi odjeljen od drugih staklenim pregradama. Služi za izolaciju infektivnih bolesnika, najčešće djece. |
|
| Bol |
Tjelesna ili duševna patnja. Osjećaj, a istovremeno i osjećanje neprijatnosti prouzrokovano nekim štetnim činiocem koji djeluje na površinu tijela ili se javlja u tjelesnim dupljama odnosno seroznim omotačima unutrašnjih organa ili u samim organima usljed oštećenja krvotoka ili usljed istezanja odnosno pristiska; fantomski b., nepodnošljiv bol u amputiranom udu koji stvara predstavu da taj ud postoji. Nastaje najvjerovatnije zbog nadražaja živčanih patrljaka novostvorenim neurinomima, ali ih ima neobjašnjenog porijekla. V. neurinoma, thalamus; b. naštinu, bol koji se javlja u doba kada se normalno javlja osjećaj gladi, a kao i on nastaje usljed jakih kontrakcija praznog želuca. Simptom je želudačnih poremećaja, naročito grizlice na dvanestopalačnom crijevu; osjetljivost na b., osjetljivost osnovana na postojanju senzitivnih živaca koji senzacije bola prenose zajedno sa senzacijama toplog i hladnog. Može se desiti da osjetljivost za bol bude ugašena, a za dodir očuvana (tzv. disociran poremećaj senzibiliteta). V. syringomyelia; pozni b., bol koji se javlja nekoliko sati poslije uzimanja hrane. Javlja se u bolesnika s duodenalnom grizlicom, a ponekad i u holelitijazi; sjevajući b., jak kratkotrajan bol duž listova nogu u vidu sječenja oštrim nožem usljed nadražaja živčanih korjenova u bolesnika od tabesa dorzalisa. Sin. lancinirajući bol; tačke b., mjesta na koži koja su najosjetljivija na bolne nadražaje i koja odgovaraju završecima senzitivnih živaca. |
|
| Bolesnička kola |
Prevozno sredstvo za transport bolesnika i ranjenika, danas po pravilu automobil specijalne konstrukcije u koji se mogu smjestiti jedna ili više nosila. Sin. bolnička kola. |
|
| Bolesnička lista |
Obrazac na koji se bilježi temperatura, puls, broj disajnih pokreta bolesnika i lijekovi koje bolesnik dobija, a ponekad i važniji laboratorijski nalazi izvršeni u toku ispitivanja bolesnika. |
|
| Bolesnički dan |
Pojam koji označava ukupne troškove za jedan dan liječenja nekog bolesnika u bolničkoj ustanovi. Sin. bolničko.opskrbni dan. |
|
| Bolesnik |
Oboljela osoba; ambulantni b., bolesnik koji dolazi u ambulantu radi pregleda, kontrole evolucije bolesti i liječenja; duševni b., lice oboljelo od neke duševne bolesti usljed koje, djelimično ili potpuno, prolazno ili trajno, nije u stanju da shvati prirodu i značaj svojih postupaka i da njima upravlja. Takav b. je stoga socijalno nepodoban, te se ponekad mora, u svom ličnom interesu i u interesu društva, smjestiti i liječiti u zatvorenom zavodu (duševnoj bolnici). V. pacijent. |
|
| Bolest |
Svako odstupanje od stanja zdravlja. Neki određeni patološki proces koji ima svoje karakteristične simptome i koji može zahvatiti cio organizam ili ostati lokalizovan u pojedinim organima. Uzroci, način razvijanja i prognoza bolesti mogu biti poznati ili nepoznati; Addison-Biermerova bolest., v. anaemia; Adddisonova bolest., bolest koja nastaje usljed teškog, najčešće tuberkuloznog oštećenja nadbubrežnih žlijezda. Simptomi su: mrka obojenost otkrivenih dijelova koje i tamne mrlje na sluznicama, nizak krvni pritisa, digestivni poremećaji, teška iscrpljenost. Sin. bronzana bolest.; Albers-Schönbergova bolest., v. osteopetrosis; Aran-Duchenneova bolest., progresivna mišićna atrofija koja počinje na gornjim ekstremitetima; avijatičarska bolest., tip visinske bolest., specijalno avijatičara, kad se dignu na veliku visinu (sem ako se ne preduzmu naročite mjere); simptomi (teško disanje, tahikardija, poremećaj u sluhu) pojavljuju se i na manjim visinama ako je penjanje naglo. I naglo silaženje izaziva glavobolju, duševni nemir i jaku želju za snom; Ayerzina bolest., sindrom koji nastaje zbog skleroze plućne arterije, a odlikuje se teškom cijanozom i poliglobulijom; Babinski-Fröhlichova bolest., infantilizam hipotalamusnog porijekla (supraselarni kraniofaringeom) u kome dominira gojaznost u predjelu kukova i gornjih udova, pored izrazite zakržljalosti genitalnih organa (hipogenitalizam) i izostajanja drugih sekundarnih polnih odlika; Bangova bolest., zarazno oboljenje krava koje je prouzrokovano klicom Brucella bortus, a na čovjeka se prenosi mlijekom ili dodirom sa zaraženim materijalom koji potiče od oboljelih životinja. Simptomi su remitentna, talasasta groznica, nelagodnost, glavobolja, znojenje, zatvor, slabost i anemija. V. brucellosis; Bantijeva bolest., hronična bolest nepoznatog uzroka, koja počinje povećanjem slezene, malokrvnošću i leukopenijom. U to vrijeme postoji pojačano rapadanje eritrocita i sklonost ka krvavljenjima |
|
| Boljetica |
Boljka, bolest. V. marbus, bolest. |
|
| Boljka |
V. bolest |
|
| Bolne tačke |
mjesta na koži osjetljiva na pritisak. |
|
| Bolnica |
Zdravstvena ustanova koja služi za ispitivanje i liječenje odnosno rehabilitaciju bolestnika kojima je potrebna hospitalizacija; dječija b., ustanova za njegu bolesne djece, od novorođenčadi do djece u pubertetu; divizijska b., prihvatna bolnica u diviziji NOV. Primala je ranjenike i bolesnike iz brigadnih ambulanti i mobilnih hirurških ekipa i najveći dio liječila do konačnog ishoda; pred kraj rata (od sremskog fronta) sjedinila se sa hirurškom i higijenskom ekipom u mediko-sanitarni bataljon (danas sanitetski bataljon); duševna b., ustanova u koju se smještaju i u kojoj liječe duševno oboljeli. U ličnom i opštem interesu to često mora da se radi i protivu njihove volje, stoga je d.b. zatvoren zavod. Smještanje u d.b. regulisano je naročitim pravnim propisima. Dok je d.b. ranije služila samo za izolovanje duševnih bolesnika, danas je snabdjevena i uređajima za aktivno liječenje i radnu terapiju, kao i za mještaj neizlječivih bolesnika; evakuacijska b., (EB), poljska sanitetska ustanova većeg kapaciteta čiji je zadatak prijem i trijaža povrijeđenih i bolesnih koji stižu iz sanitetskih stanica i drugih poljskih bolnica. Po potrebi pruža i hiruršku pomoć, naročito hitnu, prije evakuacije povređenih i bolesnih u ustanove zdravstvene službe. Može da pruža i užu specijalističku pomoć kad joj se dodijele ekipe iz odreda ljekara specijalista, hirurška poljska b., (HPB) ustanova za pružanje hirurške pomoći povrijeđenim i bolesnim koji se evakuišu iz sanitetskih stanica, kao i iz BLR i EB (ako se u ovim ustanovama ne mogu obraditi). Zadržava povrijeđene i bolesne sa kraćim rokom liječenja, a ostale upućuje u dublju pozadinu. Može pružati i užu specijalističku pomoć ako joj se dodjeli specijalna ekipa iz OLS (v. OLS); interna poljska b., (IPB), ustanova za dijagnostiku i liječenje internističkih bolesnika koji stižu iz sanitetskih stanica i zadržava bolesnike sa rokom izljećenja do 30 dana, lakše upućuje u BLR, a |
|
| Bolničar (bolničarka) |
Zdravstveni radnik koji obično stiče kvalifikaciju u jednogodišnoj školi. Pomaže ljekaru ili medicinskoj sestri (ljekarskom pomoćniku) u radu i obavlja poslove oko ishrane i lične higijene bolesnika i dr.: dobrovoljna b., b. koja nije završila školu nego samo kurs za bolničarke (obično u okviru Crvenog krsta) i koja svoju dužnost ne vrši profesionalno, nego dobrovoljno, kad potrebe (elementarne nezgode, rat) iziskuje. |
|
| Bolnička baza |
(BB) skup bolnica raznih profila u pozadinskom rejonu korpusa (BBK) ili armije (BBA) u kojima se pruža specijalistička pomoć. BBK sačinjavaju pretežno poljske bolnice (hirurške, raznih užih specijalnosti, interna, zarazna i bolnica lakih ranjenika), a BBA pretežno evakuacione bolnice. BBK je udaljena od linije fronta oko 25-40 km, a BBA preko 50 km. |
|
