| Ac |
(hem.) znak za radioaktivan element actinium. |
|
| Ac., acid. |
V. acidum |
|
| Acacia Senegal |
vrsta drveta iz kojeg se dobiva arapska guma (Gummi arabicum). |
|
| Acanthia lectularia |
V. Cimex lectularius |
|
| Acanthochelionema perstans |
V. filaria |
|
| Acantholysis |
Akantoliza, razdvajanje ćelija spinoznog sloja kidanjem intercelularnih mostića. Jedan od načina nastajanja plikova (pemphigus). |
|
| Acanthopelvis |
Akantopelvis, patološka karlica s manje ili više boljastih i grebenastih izraštaja, koji nastaju kao posljedica distocije. |
|
| Acanthosis |
Akantoza, zadebljavanje spinoznog sloja epiderma patološkim umnožavanjem ćelija; a. nigricans, rijetko, hronično oboljenje kože pri kome na vratu, u sksilarnim naborima, infvinalnim i kubitalnim prevojima i analnogenitalnom predjelu postoji zadebljanje kože s hiperkeratozom i hiperpigmentacijom. U juvenilnom tipu, pri kome postoje gojenje i hipoplazija genitalnih organa, nema karcinoma, dok u starijih bolesnika obično postoji karcinom (želudac, jajnici, dojke). |
|
| Acarina |
Pregljevi, jedan od redova klase paukova (Arachnoidea). Tijelo im je više-manje loptasto, trbuh bez članaka i obično srastao sa glavenogrudnim dijelom tijela; usneni dijelovi su u obliku rilice za bodenje i sisanje ili griženje. Dišu trahejama ili kroz kožu. Obično su malog rasta (oko 0,5, 3, 4 i više mm). A. su poznati pod imenom pregljeva ili grinja i krlja ili krpelja, prema tome iz koga su podreda. Prvi su česte i opasne štetočine na mnogim namirnicima za život. Neobično su maleni, jedva vidljivi, osim kad se namnože u masi. Tada se javljaju kao siva kretljiva prašina. Jaja su bijela, jedva vidljiva, i iz njih se poslije 3-9 dana izlegu larve. Najpoznatiji je pregalj brašna Tyroglyphus farinae, koji napada žito, brašno, proizvode od brašna i druge životne namirnice, sijeno, pa i duvan za vrijeme fermentacije. Zrnastu hranu sa manje od 13% vlage preglji ne napadaju. Pri masovnom množenju prelaze i na čovjeka i izazivaju, poslije udisanja u prah raspadnutih njihovih ekstremenata i uginulih pregljeva, alergijska oboljenja, od kojih često pate i cijele porodice u zaraženim stanovima. Simptomi su: glavobolja, urtikarija, ekcem, blefaritis i katari crijeva. U domaćih životinja izazivaju teška pa i letalna oboljenja. V. Tyrogyphus farinae. |
|
| Acarus scabiei |
V. Sarcoptes scabiei |
|
| Acceptor |
Akceptor, primalac. (1) Pri oksidacionim procesima koji se vrše uz dehidrogenovanje vodonik se jeidni s nekom drugom supstancijom, koja se zove akceptor (vodionični akceptor). (2) Pri stvaranju koordinativnih jedinjenja atomi koji imaju slobodne elektronske parove upotrebljavaju ove za vezivanje drugih atoma, a atomi koji nemaju završenu elektronsku konfiguraciju iskorišćavaju ovaj elektronski par da dopune svoj elektronski omotač i tako dolazi do koordinativnog vezivanja dva atoma. Prvi od ovih atoma zovu se donori, a drugi akeptori (Luisova teorija). |
|
| Accessorius |
Akcesoran, pridodat, sporedan, uzgredan, pomoćan. |
|
| Accommodatio |
Akomodacija, prilagođavanje, (oft.) proces koji omogućava oku da jasno vidi predmete na različitim rastojanjima. Pri kontrakciji cilijarnog mišića zonularna vlakna se olabave, usljed čega sočivo mijenja krivinu, odnosno povećava prelomnu moć oka; paraliza a., oko ne vidi jasno premete u blizini. Paraliza akomodacije udružena s paralizom pupile, v. ophthalmoplegia interna; spazam a., v. akomodacioni grč; akomodaciona širina, v. akomodacioni obim. |
|
| Accouchement forcé |
(fr) prisilan porođaj; brzo vještačko otvaraje materinog ušća i izvlačenja ploda odmah zatim. |
|
| Accretio |
Akrecija, (1) sraslost dijelova koji su po prirodi odvojeni; (2) taloženje nagomilavanje neke strane materije u nekoj šupljini; a. cordis, akrecija srca; srašćenje srčane kese s okolnim vezivnim tkivom, pri čemu ujedno postoji i srašćenje srca sa srčanom kesom; ovo je posljedica prelaza zapaljenja srčane kese u okolno tkrivo; a. pericardil, akrecija perikarda, sraslost spoljašnje strane perikarda vezivnim tkivom s okolinom (grudnom kosti, rebrima, dijagrafmom i pleurom). A. p. Nastaje kad zapaljenjski proces iz perikardne kese pređe na spoljnu stranu perikarda. |
|
