| Rasa |
Grupa organizma u okviru vrste okarakterisana genetički (u prirodi po pravilu i geografski ograničena), s genotipom različnim od genotipa vrste najrjeđe u jednom genu, skoro uvijek u kompleksu gena, čiji fenotipski izraz, u vezi s uticajima sredine, može biti morfološkog, fiziološkog, ekološkog i psihološkog reda. Danas ljudskih rasa ima više od trideset i njih ispituju antropolozi, genetičari, psiholozi. V. antropologija, genetika, genotip, morfologija, fenotip. |
|
| Rašćenje |
(od glagola rastiti) znači parenje, a ne razvojno povećanje mase. |
|
| Rascjepljenost ličnosti |
Psihopatološka pojava u shizofreniji u kojoj ličnost u određenoj situaciji reaguje na dva različita načina istovremeno. |
|
| Rash |
(engl.) raš-ospa, prolazna erupcija na koži, npr. urtikarija; egzantem; anilinski r., raš izazvan trovanjem anilinom; antitoksinski r., r. Poslije davanja nekog antitoksičkog seruma; hidatidni r., egzanem koji se ponakad javlja poslije prskanja ciste ehinokokusa; medikamentni r., r. Zbog upotrebe nekih medikamenta; vakcinalni r., r. Poslije davanja izvjesnih vakcina. |
|
| Rashlađenje |
V. refrigeratio |
|
| Rashlađivanje organizma |
Rahslađivanje površine tijela usljed čega nastaje osjećaj hladnoće. Određivanje onih termičih uticaja koji djeluju rashlađujući na organizam važno je stoga što služi kao podloga za određivanje podesne lokalne klime u radnim i stambenim prostorijama. Rashlađivanje zavisi od više faktora, kao što su razlika u temperaturi između tijela i okolnog vazduha, brzina pokretanja vazduha, stanje vlage u vazduhu i zračenje toplote s okolnih zagrijanih predmeta. U svrhu mjerenja rashlađivanja konstruisano je više aparata od kojih se praktično najbolje afirmisao katatermometar. |
|
| Rasipan krug |
Rasuta, nejasna slika predmeta koji se posmatra na mrežnjači. Nastaje refrakcionim anomalijama, kad se paralelni zaci sjeku ispd ili iza mrežnjače, dok se na mrežnjači stvara lik u vidu rasipnih krugova, tako da se predmet vidi nejasno. Krug može biti veći ili manji, što zavisi od stepena refrakcione anomalije, pa će prema tome i lik predmeta biti više ili manje jasan. |
|
| Raspatorium |
Raspatoriju, strugač, instrument za struganje periosta. |
|
| Rastenje |
Razvojno povećanje mase nekog tijela; ekspanzivno r., povećanje obima tumora rastenjem tako da kompaktne tumorozne mase potiskuju okolno tkivo u kome se izraštaj razvija; faktori r., (hig.) faktori koji utiču na tok rastenja i razvitka učenika, kao što su visina roditelja, funkcija žlijezda s unutrašnjom sekrecijom, način ishrane, klimatski uticaji, socijalni i ekonomski uslovi i materijalna i higijenska kultura. |
|
| Rastenje, hormon |
V. krescin |
|
| Rastvor |
Fizički potpuno homogena smjesa različitih tijela koja se mehanički ne može rastaviti na svoje sastavne dijelove. V. solutio; Dakinov r., Liquor Natrii hypochlorosti (spravlja se od hlornog kreča 20, kristalne sode 14, destilovane vode do 1.000; filtratu dodati borne kiseline 4). Služi za suzbijanje infekcije rana. V. Carrel-Dakinov postupak; Fehlingov r., r. Koji se dobiva mješanjem jednakih zapremina dvaju rastvora, od kojih se jedan zove Fehling I, a drugi Fehling II. Fehling I sadrži 34,63 g bakar-sulfata u 500 ml vode, a Fehling II 173 g kalijum-natrijum-tartarata i 50 g natrijum-hidroksida u 500 ml vode. Pri mješanju ova dva rastvora gradi se jedno složeno jedinjenje. V. Fehlingova reakcija (pod reakcija); Hayemov r., r. Koji služi za razblaživanje krvi prilikom brojanja eritrocita (vodeni rastvor sublimata, natrijum-sulfata i natrijum-hlorida); izotoni r., r. Koji ima isti osmotski pritisak kao neki drugi rastvor s kojim se upoređuje. Sin. izotonični r., izoosmotski r., V. Solutio Natrii chloridi istonica; koloidni r., disperzni sistemi, na izgled homogeni r., koji se od pravih r. I suspenzija razoliku po veličini čestica disperzne faze. Po Oswaldu, pravi rastvori su disperzni sistemi u kojima su čestice disperzne faze manje od 1 mμ (veličine običnih molekula ili atoma) koloidni rastvori su disperzni sistemi u kojima čestice disperzne faze imaju veličinu 1 mμ do 100 mμ. Koloidni rastvori razlikuju se od običnih po tome što čestice koje se nalaze u k.r. ne difunduju kroz životinjske membrane; May-Grünwaldov r., alkoholna neutralna mješavina metilenskog plavog i eozina, služi za bojenje krvnih razmaza; normalni r., r. Koji u jednom litru sadrži jedan gram-ekvivalent rastvorene supstancije, npr. n.r. natrijum-hidroksida; Ringerov r., Solutio Ringeri, vodeni rastvor neorganskih soli (natrijum-hlorida, kalijum-hlorida, kalcijum-hloriada, natrijum-bikarbonaa) u koncentracijama u kojim se ove soli nalaze u krvnoj plazmi (npr. natrijum |
|
| Rastvorljiv |
V. solubilis |
|