| Centar |
Središte, središna tačka nekog tijela; medicinski c., opšti pojam za skup bolničkih (bolnički c.), nastavnih ili naučnih medicinskih ustanova koje se nalaze u jednom mjestu i obično su pod jedinstvenim rukovodstvom; moždani c., određena mjesta u mozgu koja upravljaju određenim funkcijama. Po najnovijim izučavanjima od vrlo mnogobrojnih uslova zavisi hoće li jedan isti moždani c. izazvati ili ukočiti jedan pokret; nervni c., skup nervnih ćelija koje upravljaju nekom određenom funkcijom organizma. Dijele se na kortikalne i supkortikalne. Kortikalni (svjesni) c. nalae se u kori velikog mozga, a supkortikalni (nesvjesni, refleksni) dijele se u poste niže centre (u izduženoj i kičmenoj moždini) i u više centre (moždano stablo, mali mozak i supkortikalne ganglije velikog mozga); refleksni c., mjesto na kome se nadražajima s aferentnog kraka izazivaju impulsi koji se prenose eferentnim krakom refleksno luka. V. synapsis, refleksni luk; vazomotorni c., nervni centar koji reguliše širinu krvnih sudova, a time i visinu krvnog pristika. V. c. nalazi se u izduženoj moždini. Viši vazomotorni centri nalae se u međumozgu, a podređeni u kičmenoj moždini; c. za disanje, mjesto u izduženoj moždini iz koga se vrši inervacija i regulisanje disajnih pokreta, c. za govor, oblast kore mozga čije oštećenje dovodi do poremećaja odnosno prestanka funkcije govora. Motorni c. za g. Nalazi se kod dešnjaka na lijevoj hemisferi u pars opercularis čeonog režnja (tzv. Brokin centar). Senzorični c. za g. Nalazi se u gornjoj sljepoočnoj vijuzi (tzv. Wernickeov centar). V. aphasia; c. za miris, kortikalni centar koji se nalazi u kori velikog mozga i to u prednjem dijelu moždane vijuge zv. Hipocampus (uncus gyri parahipocampalis i gyrus dentatus); primarni mirisni centri nalaze se u mirisnoj kvržici i u prednjoj rupičastoj supstanciji velikog mozga; refleksni mirisni centri nalaze se u međumozgu (bradavičasto tijelo i habenularno jedro) i u srednjem moz |
|
