| Glandula |
Žlijezda, organ sastavljen od žljezdanih ćelija koje imaju sposobnost da pomoću svojih organčića izrađuju i izlučuju specifične materije određene namjene. Svoje proizvode, ekskrete, luče u spoljašnju sredinu (egzokrine žlijezde), ili inkrete, u unutrašnju sredinu (endokrine žlijezde). Ove posljednje lučne inkrete u krv, ili limfu (hemokrine žlijezde), ili u živčanu supstanciju (neurokrine žlijezde). Npr., lojne, znojne, pljuvačne i dr. žlijezde su egzokrine, a tireoideja, hipofiza, epifiza, nadbubrežna žlijezda i dr. su endokrine hemokrine žlijezde; zadnji režanj hipofize, enterohromafine ćelije, neuroglijske ćelije i dr. su endorkine neurokrine žlijezde. Prema načinu sekrecije žlijezde se dijele na: ekkrine, apokrine, i holokrine. Ekkrine žlijezde luče vodnjikav sekret i u toku lučenja ćelije se uopšte ne oštećuju te mogu stalno da obnavljaju žljezdani ciklus; npr. znojne žlijezde. U apokrinih žlijezda sekretne kapljice se prikupljaju u vrhu ćelije koji se često ispupčuje u lumen u vidu jezička koji zajendo sa sekretom otpada. Ćelija je oštećena, niska, u toku mirovanja regeneriše izgubljeni dio i tek tada je sposobna da obnovi žljezdani ciklus (mliječna žlijezda). U holokrinom tipu lučenja, sa sekretnim kapljicama koje su se nakupile u ćeliji, otpada i cijela ćelija i ona je za dalji tok lučenja izgubljena, na njeno mjesto dolazi druga ćelija (lojna žlijezda); gll. Bronchales, bronhalne žlijezde, sluzne žlijezde dušnica; gll. Buccales, obrazne žlijezde u podsluznici obraza, pljuvačne žlijezde; gll. Bulbourethrales, parne cjevasto-grozdaste žlijezde u blizini glavice spužvastog tijela muškog uda. Otvaraju se u donji dio opnaste uretre i svoj sekret u trenutku ejakulacije dodaju prostatnom sekretu. Homologne su Barholinovim žlijezdama u žene; gll. Cervicales uteri, žlijezde vrata materice, velike sluzne žlijezde vrata materice; Cowperove ž., v. bulbourethrales; gll. Gastricae, želudačne žlije |
|