| Meta- |
U slož. označava da je nešto iza ili blizu nečega ili označava razmjenu. Npr. metakarpalna kost, metabolizam. U hemji označava položaj 1:3 u derivatima benzena. |
|
| Metabioza |
V. simbioza |
|
| Metaboličan |
Koji se odnosi na metabolizam, tj. na promet materija. |
|
| Metabolit |
Proizvod metabolizma, tj. prometa materija u organizmu. |
|
| Metabolizam |
(fiziol.) mjenjanje, pretvaranje, promet; bazalni m., osnovni promet materija, minimalna potrošnja kiseonika, odnosno najmanje stvaranje toplote nekog organizma u stanju potpunog mirovanja, najmanje 12 časova poslije uzimanja hrane. B. m. predstavlja energiju koju organizam troši za održavanje svojih osnovnih funkcija, kao što su disanje, rad srca, organa za varenje, održavane tjelesne toplote itd. B. m. se mjeri aparatima koji na osnovu ptorošnje udisanog kiseonika omogućavaju izračunavanje kalorija na čas i kvadratni metar tjelesne površine. Kod zdravog čovjeka vrijednosti b.m. kreću se od -15% do +15% u odnosu vrijednosti koju bi treblao da neka osoba ima s obzirom na svoj pol, staost i površinu tijela. V. hyperthyreosis, hypothyreosis; ćelijski m., v. itnermedijarni m.; m. energije, utrošak energije potreban za održavanje života (osnovni energetski promet ili bazalni metabolizam) i vršenje rada po raznim uslovima života; intermedijarni m., promjene koje hranljivi sastojci pretrpe u organizmu od njihove resorpcije do njihovog izlučivanja u obliku krajnjih produkata metabolizma. Sin. ćelijski m.; m. materija, razlaganje materija u organizmu sve do konačnog proizvoda; mineralni m., promet mineralnih suptancija u organizmu; m. purina, promet purinskih jedinjena sve do njihovih konačnih proizvoda. Kod sisara je konačni proizvod m. purina mokraćna kiselina. |
|
| Metabolizam bakterija |
Zbir svih međusobno povezanih enzimskih reakcija koje se obavljaju u živoj ćeliji koje su praćene razvijanjem energije (naročito biološke oksidacije). |
|
| Metacarpus |
Metakarpus, doručje, dio kostura šake između ručja (carpus) i prstiju, sastavljen od izduženih kostiju koje se jednim krajem zglobljavaju s kostima ručja, a drugim s prvim člankom (falangom) prstiju. |
|
| Metafaza |
Stadijum u diobi ćelije poslije profaze. Završava se postavljanjem hromosoma u ekvatorijalnu ravan vretena. Hromosomi tada grade „polutarsku ploču“. V. mitoza, hromosomi. |
|
| Metahromatsko bojenje |
V. bojenje |
|
| Metahromazija |
Različito bojenje ćelija i drugih elemenata tkiva u prelazima osnovne boje rastvora. Zasniva s na adsorpciji između boje i tkivnog elementa, pri čemu nastaje materija koja drukčije boji ili nastaje taloženje te materije, te talog ima drukčiju boju nekog rastvor. |
|
| Metakarpalne kosti |
V. ossa metacarpi |
|
| Metalan |
Koji ima osobine metala, npr. m. prizvuk, m. ukus. |
|
| Metalna, ili cinkana groznica |
Još i groznica livaca, profesionalno obljenje koje se javlja pri livenju metala. Tako se pri livenju i prženju cinka stvaraju velike količine bjeličastih para cinkovog oksida, koje se u vazduhu suspenduju u obliku aerosola koji radnici udišu. Treskavica s groznicom od 38 do 39°C javlja se tek predveče s povraćanjem i bronhitisnim pojavama. Oboljenje je kratkotrajno, nesposobnost za rad 2 do 3 dana. Slične groznice javljaju se i pri livenju drugih metala, kao bakra, mesinga, nikla, mangana, kadmijuma i drugih. |
|
| Metamijelocit |
Ćelija granulocitne loze koja predstavja prelazni oblik između mijelocita i segmentisanih granulocita. Normalno se nalazi samo u kostnoj srži. |
|
| Metamorfologija |
Disiplina biologije koja ispituje dinamiku oblika, razviće forme (morfogeneza), i u individualnom i u filogenetskom pogledu. V. biologija, morfogeneza, morfologija, ontogeneza, razviće, filogeneza. |
|
