| Os |
Oris, usta, koja se sastoje od usne duplje i njenih zidova. Zidovi usne duplje čine usnice, koje organičavaju međuusnički otvor, obrazi, tvrdi i meko nepce, i mišićno dno, na kome počiva jezik. Zadnji otvor usne duplje naziva s ždrijelno suženje. Prednji, uski dio usne duplje naziva se predvorje usne duplje. Usna duplja obložena je sluznicom koja na slobodnoj ivici usana gradi rumeni dio i prelazi u kožu. U podsluznici nalaze se mnogobrojne sitne pljuvačne žlijezde. S usnom dupljom su u vezi preko izvodnih kanala tri para velikih pljuvačnih žlijezda: doušna, podvilična i podjezična. Usna duplja se preko ždrijelnog suženja otvara u srednji, usni sprat ždrijela. Usna duplja je početni dio pribora za varenje, gdje se vrši žvatanje i prožimanje sažvatane hrane pljuvačkom. |
|
| Os |
Ossis, kost u kičmenjaka, čvrst organ bjeličaste boje. Prema obliku kosti se dijele na duge, kratke i pljosnate. Sve kosti jednog organizma čine kostur; o. coxae, karlična kost, pljosnata kost koja gradi bočni zid karlice, sastoji se iz triju, prvobitno samostalnih kostiju: bedrene kosti (os ischii), dole, i preponske kosti (os pubis), naprijed; o. ethmoidale, sitasta kost, neparna kost lubanje. Nalazi se na bazi lubanje, između obje očne duplje, a iznad nosne duplje; o. femorale, v. femur; o. fronatle, čeona kost. Neparna kost lubanje, čiji vertikalni list gradi koštanu osnovu čela, a horizontalni list krov očne duplje. U njoj se, iznad korjena nosa, nalazi čeoni sinus; o. hyoideum, podjezična kost, kost koja se nalazi u vratu, ispod korjena jezika, a iznad grkljana. Ima oblik potkovice; o. ilei, bedrena kost, gornji dio karlične kosti. Do 16. godine odvojena je od ostalog dijela karlične kosti hrskavicom. Čini koštanu osnovu bedra, o. nasale, nosna kost, parna kost lica oblika pravougaone pločice, koja gradi korjen nosa; o. naviculare, čunasta kost, kratka kost koja se nalazi u ručju (os naviculare manus) ili u nožju (os naviculare pedis); o. occipitale, zatiljna kost, kost koja gradi zadnji dio krova i baze lubanje. U njoj se nalazi tzv. veliki potiljačni otvor za prolaz produžene moždine; o. palatinum, nepčana kost. Kost lica, parna, čiji horizontalni dio čini zadnju trećinu tvrdog nepca, a njen vertikalni list priljubljen uz unutrašnju stranu gornje vilice, ulazi u sastav bočnog zida nosne duplje; o. parietale, tjemena kost, parna pljosnata ispupčena kost četvrtasta oblika koja gradi krov lubanje; o. pisiforme, graškasta kost ručja; o. pubis, stidna kost, preponjača, stidnjača, prednji dio karlične kosti; o. sacrum, krsna kost, trouglasta kost koja sačinjava donji kraj kičmenog stuba. Postala je srašćenjem pet krsnih pršljenova; o. sesamoideum, sezamoidna kost, mala kost koja se razvija u tetivi nekog mišića, i to o |
|
| OS |
Skraćenica za oculus sinister, lijevo oko. |
|
| Os |
Hemijski znak za osmium. |
|
| Oscilacija |
Kretanje oko ravnoteženog položaja, klaćenje, njihanje, kolebanje, treptaj. Naizmjenično kretanje u suprotnom smjeru (gore-dole) (desno-lijevo). Treptaj je potpun kada se tijelo vrati u polazni položaj; vrijeme trajanja o. nazivamo periodom; (fiziol.) pokreti u vidu klatna, registrovani oscilografom, koji su posljedica promjena u naponu u pojedinim šupljim organima (srce, krvni sudovi). |
|
| Oscilograf |
Instrument za grafičko registrovanje električnih oscilacija. |
|
| Oscilometar |
(1) instrument za registrovanje različitih oscilacija, naročito oscilacija arterijskog pulsa; (2) jedna vrsta aparata za mjerenje krvnog pritiska. V. sfigmooscilometar, tonometar. |
|
| Osgood-Schaltterova bolest |
V. bolest |
|
| Osgood-Schlatterova bolest |
osteohondroza apofize tibijalne kvrge. Javlja se u mladih prije nego što apofiza sraste sa metafizom; |
|
| Osifikacioni centri |
Mjesta od kojih počinje okoštavanje. U procesu neposrednog okoštavanja oni se jave u mezenhimu, a u okoštavanju posredstvom hrskavice javljaju se u hrskavici (endohondralno) ili na površini hrskavice (perihondralno). |
|
| Osigikacija |
Postanak koštanog tkiva (okoštavanje) zbiva se na dva načina: 1) neposredno (direktno), kada se iz embrionalnog vezivnog tkiva, mezenhima, diferentuju osteoblasti koji stvaraju koštane lamele. Tako se okoštavaju neke kosti lica i lobanje; 2) posredstvom hrskavice, kada osnova kosti prođe prvo kroz stupanj hrskavice, koja se razori i na mejsto nje osteoblasti stvaraju kost. U hrskavici se jave tačke okoštavanja (endohondralno okoštavanje) i na površini ispod vezivnog omotača hrskavice (perihondralno okoštavanje) u kojima se prvo razori hrskavica a krvnim sudovima donijeti osteoblasti izlučuju osnovnu koštanu supstanciju, lamele. S tih tačaka okoštavanje se proširuje dalje. Tako se okoštavaju dugačke i kratke kosti. |
|
| Ošit |
V. diaphragma |
|
| Osjećaj |
Subjektivno ogledanje objektivne stvaranosti nastalo u mozgu pod dejstvom procesa koji se odigravaju u čulnim organima. O. je osnova za nastajanje opažaja. Pitanje je da li čisti o. uopšte postoje. U svijesti se oni uvijek spajaju s elementima iskustva, osjećanjima itd. |
|
| Osjećajnost |
V. afektivnost |
|
| Osjetljivost na bol |
V. bol |
|
