| Rashlađivanje organizma |
Rahslađivanje površine tijela usljed čega nastaje osjećaj hladnoće. Određivanje onih termičih uticaja koji djeluju rashlađujući na organizam važno je stoga što služi kao podloga za određivanje podesne lokalne klime u radnim i stambenim prostorijama. Rashlađivanje zavisi od više faktora, kao što su razlika u temperaturi između tijela i okolnog vazduha, brzina pokretanja vazduha, stanje vlage u vazduhu i zračenje toplote s okolnih zagrijanih predmeta. U svrhu mjerenja rashlađivanja konstruisano je više aparata od kojih se praktično najbolje afirmisao katatermometar. |
|
| Rasipan krug |
Rasuta, nejasna slika predmeta koji se posmatra na mrežnjači. Nastaje refrakcionim anomalijama, kad se paralelni zaci sjeku ispd ili iza mrežnjače, dok se na mrežnjači stvara lik u vidu rasipnih krugova, tako da se predmet vidi nejasno. Krug može biti veći ili manji, što zavisi od stepena refrakcione anomalije, pa će prema tome i lik predmeta biti više ili manje jasan. |
|
| Raspatorium |
Raspatoriju, strugač, instrument za struganje periosta. |
|
| Rastenje |
Razvojno povećanje mase nekog tijela; ekspanzivno r., povećanje obima tumora rastenjem tako da kompaktne tumorozne mase potiskuju okolno tkivo u kome se izraštaj razvija; faktori r., (hig.) faktori koji utiču na tok rastenja i razvitka učenika, kao što su visina roditelja, funkcija žlijezda s unutrašnjom sekrecijom, način ishrane, klimatski uticaji, socijalni i ekonomski uslovi i materijalna i higijenska kultura. |
|
| Rastenje, hormon |
V. krescin |
|
| Rastvor |
Fizički potpuno homogena smjesa različitih tijela koja se mehanički ne može rastaviti na svoje sastavne dijelove. V. solutio; Dakinov r., Liquor Natrii hypochlorosti (spravlja se od hlornog kreča 20, kristalne sode 14, destilovane vode do 1.000; filtratu dodati borne kiseline 4). Služi za suzbijanje infekcije rana. V. Carrel-Dakinov postupak; Fehlingov r., r. Koji se dobiva mješanjem jednakih zapremina dvaju rastvora, od kojih se jedan zove Fehling I, a drugi Fehling II. Fehling I sadrži 34,63 g bakar-sulfata u 500 ml vode, a Fehling II 173 g kalijum-natrijum-tartarata i 50 g natrijum-hidroksida u 500 ml vode. Pri mješanju ova dva rastvora gradi se jedno složeno jedinjenje. V. Fehlingova reakcija (pod reakcija); Hayemov r., r. Koji služi za razblaživanje krvi prilikom brojanja eritrocita (vodeni rastvor sublimata, natrijum-sulfata i natrijum-hlorida); izotoni r., r. Koji ima isti osmotski pritisak kao neki drugi rastvor s kojim se upoređuje. Sin. izotonični r., izoosmotski r., V. Solutio Natrii chloridi istonica; koloidni r., disperzni sistemi, na izgled homogeni r., koji se od pravih r. I suspenzija razoliku po veličini čestica disperzne faze. Po Oswaldu, pravi rastvori su disperzni sistemi u kojima su čestice disperzne faze manje od 1 mμ (veličine običnih molekula ili atoma) koloidni rastvori su disperzni sistemi u kojima čestice disperzne faze imaju veličinu 1 mμ do 100 mμ. Koloidni rastvori razlikuju se od običnih po tome što čestice koje se nalaze u k.r. ne difunduju kroz životinjske membrane; May-Grünwaldov r., alkoholna neutralna mješavina metilenskog plavog i eozina, služi za bojenje krvnih razmaza; normalni r., r. Koji u jednom litru sadrži jedan gram-ekvivalent rastvorene supstancije, npr. n.r. natrijum-hidroksida; Ringerov r., Solutio Ringeri, vodeni rastvor neorganskih soli (natrijum-hlorida, kalijum-hlorida, kalcijum-hloriada, natrijum-bikarbonaa) u koncentracijama u kojim se ove soli nalaze u krvnoj plazmi (npr. natrijum |
|
| Rastvorljiv |
V. solubilis |
|
| Ratanhia |
Peruansko ime za biljku Krameria triandra, čiji korjen (Ratanhiae radix) sadrži taninske materije. Alkoholni ekstrakt korjena (Tincutra Ratanhiae) upotrebljava se kao adtringentno sredstvo. |
|
| Ratio |
(1) razum, (2) proporcija, srazmjera. |
|
| Ratna sanitetska doktrina |
Usvojena načela o ulozi, zadacima, medicinskim mjerama i postupcima, o medicinskoj dokumentaciji i terminologiji sanitetske službe u ratu. Njene postavke zasnivaju se na razvoju vojne vještine, tehnike i naoružanja i na razvoju medicine (posebno vojne) i kako se mijenjaju ovi faktori tako se i doktrina mijenja i usavršava. Usvajanjem njenih principa od sanitetskog kadra obezbjeđuju se jedinstveni stavovi i postupci u zbrinjavanju povrijeđenih i bolesnih (što je naročito važno s obzirom na to da jednog povrijeđenog ili bolesnog liječe razna sanitetska lica na raznim etapama – v. etapno liječnje), su provođenju preventivno medicinskih mjera, medicinskih mjera rhb. – zaštite, snabdjevanja itd. I u mirnodopskim uslovima obuka kadrova, priprema i organizacija sanitetske služe za rad u ratu zasnivaju se takođe na jedinstvenim stavovima sadržanim u ratnoj sanitetskoj doktrini. |
|
| Ratne povrede |
Oštećenja organizma usljed dejstva spoljnih faktora razne etiologije (često udruženih i simultanog djelovanja) u ratnim uslovima: mehaničkih – vatreno oružje najčešće, termičkh – zapaljive bombe, požar motornog goriva, hemijskih (v. bojni otrovi) i radioloških – nuklearna eksplozija (kod koje se istovremeno ispoljava i mehaničko i termičko dejstvo). R. Povrede su teže nego mirnodopske zbog mnogo jače kinetičke sile i mase uzročnika, kao i samog organizma, koji je u ratnim uslovima manje otporan, što opet olakšava dejstvo biološkog faktora (infekcija). R. Povrede su različite težine, što zavisi od veličine povrede, važnosti povrijeđenog organa i otpornosti. U savremenom ratu one su sve teže i daju veći mortalitet. U savremenom ratu psihotraume su sve češće. |
|
| Rattus norvegicus |
V. mus |
|
| Rauchfussov trougao |
V. Grocco-Rauchfussov trougao |
|
| Rausch |
(njem.) rauš, opijenost, zanos. V. narcosis. |
|
| Rauwolfia serpentina |
Žbun u čijem se krojenu nalazi veći broj alkaloida, od kojih su najaktivniji rezerpin i rescinamin, koji djeluju hipotenzivno i sedativno i služe, kako god i ukupni alkaloidi ove biljke, u liječenju arterijske hipertenzije i nekih duševnih oboljenja. |
|
