| Sanitetska prihvatnica |
Privremena sanitetska etapa, koja se razvija u blizni mjesta gubitka ljudstva sa zadatkom da prihvata povrijeđene i bolesne, da im pruži potrebnu pomoć i organizuje njihovu evakuaciju. Za vrijeme marša obrazuje se u blizini mjesta gdje se očekuju ili su počela borbena dejstva ili gdje su se pojavili gubici od dejstva neprijateljske artiljerije, diverzija i sl.; u slučaju neuklearnog ili hemijskog udara razvija se na periferiji rejona masovnih gubitaka. Formira se, po potrebi, pri forsiranju rijeke da prihvata povrijeđene i bolesne. |
|
| Sanitetska služba |
(SnS), dio JNA čiji je zadatak zaštita zdravlja ljudstva i liječenje povriđenih i oboljelih; ona doprinosi psihofizičkom osposobljavaju ljudstva za borbena dejstva i ublažavanje ratnih opterećenja. SnS ima svoje stručne kadrove, materijalna sredstva i opremu, a da bi se navedeni zadaci izvršavali što cjelishodnije, od snaga i sredstava SnS formirani su upravni organi, sanitetske ustanove i jedinice (odjeljenja, vodovi, čete i bataljoni) od kojih neke razvijaju sanitetske stanice. Organizacija i zadaci SnS zavisni su od vojnog faktora (razvoj naoružanja, vojne vještine), od razvoja medicinske nauke i tehnike. SnS je usko povezana sa zdravstvenom službom u cilju priprema za rat i saradnje u ratu – jer su im zadaci isti; SnS armije sačinjavaju upravni organi, jedinice i ustanove za liječenje, preventivno-medicinsku zaštitu, sanitetsku evakuaciju, obuku i snabdjevanje; sanitetske ustanove armije mogu pružiti sve vrste specijalističke medicinske pomoći; SnS bataljona, organi i sredstva za pružanje opšte medicinske pomoći, za evakuaciju povrijeđenih i bolesnih iz četa, za sprovođenje osnovnih higijensko-profilaktičkh mjera i primarne dekontaminacije; SnS brigade, snage i sredstva za pružanje opšte medicinske i hirurške (u prvom redu neodložne) pomoći, za evakuaciju povrijeđenih i bolesnih iz potčinjenih jedinica, spovođenje higijensko-profilaktičkih mjera dekontaminacije i snabdjevanja. Razvija brig. SnSt; SnS čete, snage i sredstva za pružanje prve pomoći (v. oblik pomoći), izvlačenje povrijeđenih i bolesnih iz nižih jedinica, pružanje specijalističke pomoći, sprovođenje higijensko-profilaktičkih i protiv-epidemijskiskih mjera, za definitivnu dekontaminaciju i za snabdjevanje. Razvija divizijsku SnSt; SnS puka, organi i sredstva za evakuaciju povrijeđenih i bolesnih iz bataljona, pružanje opšte medicinske pomoći, sprovođenje higijensko-profilaktičkih mjera i suhe dekontaminacije i za snabdjevanje. Razvija pukovsku S |
|
| Sanitetska stanica |
(SnSt), sanitetska etapa koju razvija sanitetska služba jedinice radi pružanja odgovarajućeg oblika medicinske pomoći, liječenja i njege, dokontaminacije i pripreme za dalju evakuaciju; bataljonska SnSt (ranije bataljonsko previjalište) razvija se na 0,5-1 km od borbene linije radi pružanja neophodne opšte medicinske pomoći; radi u nekom objektu ili pod vedrim nebom; radom rukovodi medicinski tehničar; brigadna SnSt (ranije brigadno previjalište) razvija se na 6-8 km od borbene linije radi pružanja medicinske i hirurške pomoći (uglavnom neodložne); organizacija rada je slična onoj u divizijskoj SnSt, samo je manje obima; divizijska SnSt (ranije divzijski medicinski centar) razvija se na 10-15 km od borbene linije radi pružanja specijalističke pomoći; razvija se načelno pod šaorima i ima nekoliko odjeljenja: prijemno-traijžno, operaciono-previjališno, bolesničko, dekontaminaciono, evakuaciono, izolator i odjeljenje za psihijatrijske slučajeve; pukovska SnSt (ranije pukovsko previjalište) razvija se na 5-8 km od borbene linije radi pružanja opšte medicinske pomoći. Razvija osnovna funkcionalna odjeljenja etape, a radom rukovodi ljekar; za razvijanje koristi sanitetski šator, ali i druge objekte prema uslovima u datoj situaciji. |
|
| Sanitetski gubici |
Opšti gubici. |
|
| Sanitetsko izviđanje |
Prikupljanje podataka koji su od uticaja na sanitetsko obezbjeđenje jedinica; prema vrsti podataka može biti: higijensko-epidemiološko s.i. (prikupljanje podataka koji utiču na sprovođenje preventivnih mjera), sanitetsko-taktičko [prikupljanje podataka koji utiču na organizaciju zbrinjavanja; uslovi za smještaj sanitetskih etapa (v), evakuaciji povrijeđenih, mjesne sanitetske ustanove itd.] i sanitetsko radiološko-biološko-hemijsko s.i. (ispituje podatke o uslovima rada sanitetske službe u slučaju primjene ABH-borbenih sredstava). |
|
| Šankr |
V. chancre |
|
| Šankriforman |
Koji ima izgled šankra. |
|
| Šant |
Shunt. |
|
| Santoninum |
Santonin, dejstveni princip iz droge Flores Cinae (od biljke Artemisia maritima s. Cina). Upotrebljava se ako anthelmintično sredstvo protiv glisa (npr. Ascaris lumbricoides). |
|
| Saosjećaj |
Simpatija, v. synaesthesia. |
|
| Šap |
V. stomatitis epidemica |
|
| Sapfizam |
V. sapphismus |
|
| Sapo |
V. sapuni |
|
| Saponifikacija |
(1) stvaranje sapuna iz masti; (2) hidroliza masti u glicerin i masne kiseline, a zatim pretvaranje masnih kiselina u njihove alkalne soli (natrijumove i kalijumove sapune). |
|
| Saponini |
Grupa glikozidnih biljnih supstancija visokih molekulskih težina sljedećih osobina: (1) rastvorljivi u vodi i u hladnom alkoholu, (2) stalno pjene u vodenom raztvoru, (3) nadražuju sluzne membrane i (4) izazivaju hemolizu u krvotoku. |
|
